مائــده الهی
بسم الله الرحمن الرحیم انسان همواره برای رسیدن به خواسته ها و تحقق بخشیدن به آرزوهای خود ،خود را نیازمند ابزار و وسائلی می دیده است که او را در رسیدن به اهدافش یاری کنند. رسیدن به این اهداف نیازمند وسائلی مناسب ، از جهت مادی و معنوی می باشد. حال اگر انسان بخواهد به خداوند ،خالق خود برسد آیا نیاز به واسطه دارد؟ یا این که نه، احتیاجی به واسطه نیست. چرا که خداوند همه جا هست و زبان بندگان خود را می داند و قادر است بدون کمک دیگران حاجت افراد را مستقیماً برآورده کند . قبل از پاسخ به این سؤال باید ببینیم نقش واسطه در برقراری ارتباط و رسیدن به خدا چیست؟ «وَسِیلَة» در اصل به معنى تقرّب جستن و یا چیزى که باعث تقرّب به دیگرى از روى علاقه و رغبت مىشود، مىباشد. بنابراین، وسیله در آیه یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ ابْتَغُوا إِلَیْهِ الْوَسیلَةَ وَ جاهِدُوا فی سَبیلِهِ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُون اى کسانى که ایمان آوردهاید! از(مخالفت فرمان) خدا بپرهیزید! و وسیلهاى براى تقرب به او بجوئید! و در راه او جهاد کنید، باشد که رستگار شوید! (مائده 35) معنى بسیار وسیعى دارد و هر کار و هر چیزى را که باعث نزدیک شدن به پیشگاه مقدس پروردگار مىشود، شامل مىگردد و آنها که آیه فوق را به بعضى از عبادات مانند نماز و روزه و جهاد اختصاص دادهاند، در حقیقت هیچ گونه دلیلى بر این تخصیص ندارند؛ زیرا همان طور که گفتیم: «وسیله» مفهوم لغویش به معنى هر چیزى است که باعث تقرّب مىگردد.لازم به تذکر است که هرگز منظور این نیست که چیزى از شخص پیامبر یا امام مستقلًا تقاضا شود، بلکه منظور این است: با اعمال صالح یا پیروى از پیامبر و امام علیه السلام، یا شفاعت آنان و یا سوگند دادن خداوند به مقام و مکتب آنها (که خود یک نوع احترام و اهتمام به موقعیت آنها و یک نوع عبادت است) از خداوند چیزى خواسته شود.این معنى نه بوى شرک مىدهد، نه بر خلاف آیات دیگر قرآن است و نه از عموم آیه فوق بیرون مىباشد.از آیات دیگر قرآن نیز به خوبى استفاده مىشود که وسیله قرار دادن مقام انسان صالحى در پیشگاه خدا و طلب چیزى از خداوند به خاطر او، به هیچ وجه ممنوع نیست و منافات با توحید ندارد، در آیه 64 سوره «نساء» مىخوانیم: وَ لَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَّلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جاءُوکَ فَاسْتَغْفَرُوا اللَّهَ وَ اسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللَّهَ تَوَّاباً رَحِیْماً: «اگر آنها هنگامى که به خویشتن ستم کردند (و مرتکب گناهى شدند) به سراغ تو مىآمدند و از خداوند طلب عفو و بخشش مىکردند و تو نیز براى آنها طلب عفو مىکردى، خدا را توبهپذیر و رحیم مىیافتند».و نیز در آیه 97 سوره «یوسف» مىخوانیم که: برادران یوسف از پدر تقاضا کردند در پیشگاه خداوند براى آنها استغفار کند و یعقوب علیه السلام نیز این تقاضا را پذیرفت.از روایات متعدّدى که از طرق شیعه و اهل تسنن در دست داریم، نیز به خوبى استفاده مىشود که توسّل، به آن معنى که گفته شد هیچ گونه اشکالى ندارد، بلکه کار خوبى محسوب مىشود، این روایات بسیار فراوان است و در کتب زیادى نقل شده که ما به چند نمونه از آنها- که در کتب معروف اهل تسنن مىباشد- اشاره مىکنیم: در کتاب «وفاء الوفاء» تألیف دانشمند معروف سنّى «سمهودى» چنین آمده: مدد گرفتن و شفاعت خواستن در پیشگاه خداوند از پیامبر صلى الله علیه و آله و از مقام و شخصیت او، هم پیش از خلقت او مجاز بوده، هم بعد از تولّد، هم بعد از رحلتش، هم در عالم برزخ، و هم در روز رستاخیز، سپس روایت معروف توسّل آدم علیه السلام به پیامبر اسلام صلى الله علیه و آله را از «عمر بن خطاب» نقل کرده که: آدم روى اطلاعى که از آفرینش پیامبر اسلام صلى الله علیه و آله در آینده داشت، به پیشگاه خداوند چنین عرض کرد:یا رَبِّ أَسْئَلُکَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ لَمَّا غَفَرْتَ لِى: «خداوندا به حق محمّد صلى الله علیه و آله از تو تقاضا مىکنم که مرا ببخشى». ( 1)سپس در مورد جواز توسّل به پیامبر صلى الله علیه و آله بعد از وفات چنین نقل مىکند که:مرد حاجتمندى در زمان «عثمان» کنار قبر پیامبر صلى الله علیه و آله آمده نماز خواند و چنین دعا کرد:أَللَّهُمَّ إِنِّى أَسْئَلُکَ وَ أَتَوَجَّهُ إِلَیْکَ بِنَبِیِّنا مُحَمَّدٍ صلى الله علیه و آله نَبِىِّ الرَّحْمَةِ، یا مُحَمَّدُ إِنِّى أَتَوَجَّهُ بِکَ إِلى رَبِّکَ أَنْ تَقْضِىَ حاجَتِى: «خداوندا من از تو تقاضا مىکنم و به وسیله پیامبر ما محمّد صلى الله علیه و آله پیغمبر رحمت، به سوى تو متوجه مىشوم، اى محمّد! من به وسیله تو متوجه پروردگار تو مىشوم تا مشکلم حل شود».بعداً اضافه مىکند، چیزى نگذشت که مشکل او حل شد.( 2) و نیز در «صحیح دارمى» از «ابى الجوزاء» نقل مىکند که: سالى در «مدینه» قحطى شدیدى واقع شد، بعضى شکایت به «عایشه» بردند، او سفارش کرد بر فراز قبر پیامبر صلى الله علیه و آله روزنهاى در سقف ایجاد کنند، تا به برکت قبر پیامبر صلى الله علیه و آله از طرف خدا باران نازل شود، چنین کردند و باران فراوانى آمد!آلوسى نیز بعد از بحث نسبتاً مشروحى در تفسیر خود در زمینه توسل ، مى گوید: «توسّل جستن به مقام غیر پیامبر صلى الله علیه و آله در پیشگاه خدا نیز مانعى ندارد به شرط این که او حقیقتاً در پیشگاه خدا مقامى داشته باشد».(3)(4)
| Design By : Pichak |
