بسم الله الرحمن الرحیم

                                       حادثه غدیر خم

یا ایُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغ ما انْزِل الَیْکَ مِنْ رَبِّکَ وَانْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ وَاللّهُ یَعْصِمُکَ مِنَ النّاسِ انَّ اللّهَ لایَهْدِى الْقَوْمَ الْکافِرینَ:اى پیامبر! آنچه را از سوى پروردگارت نازل شده است به طور کامل (به مردم برسان، و اگر نکنى رسالت او را انجام نداده‏اى، و خداوند تو را از (خطرهاى احتمالى) مردم نگاه مى‏دارد، و خداوند جمعیت کافران لجوج را هدایت نمى‏کند».در کتابهاى بسیارى از دانشمندان اهل تسنن (و همه کتب معروف شیعه) اعم از تفسیر و حدیث و تاریخ آمده است که آیه فوق در شأن على علیه السلام نازل شد.این روایات را گروه زیادى از صحابه، از جمله «ابوسعید خدرى»، «زید بن ارقم»، «جابر بن عبدالله انصارى»، «ابن عباس»، «براء بن عازب»، «حذیفه»، «ابوهریره»، «ابن مسعود» و «عامر بن لیلى» نقل کرده‏اند و در روایات آنها آمده است که این آیه درباره على علیه السلام و داستان روز غدیر نازل شده است.جالب اینکه بعضى از این روایات از طرق متعدد نقل شده از جمله:

حدیث ابو سعید خدرى از یازده طریق.حدیث ابن عباس نیز از یازده طریق.و حدیث براء بن عازب از سه طریق، نقل شده است.از جمله کسانى که این احادیث را (به طور وسیع یا به اجمال) در کتابهاى خود آورده‏اند، دانشمندان معروف زیرند:

حافظ ابو نعیم اصفهانى در کتاب «مانُزِّلَ مِنَ الْقُرآن فى علىٍّ» (به نقل از الخصائص، صفحه 29). «ابوالحسن واحدى نیشابورى» در «اسباب النزول» صفحه 150. «ابن عساکر شافعى» (به نقل از الدّر المنثور، جلد 2، صفحه 298). «فخر رازى» در «تفسیر کبیر»، جلد 3، صفحه 636. «ابو اسحاق حموینى» در «فرائد السمطین» (مخطوط). «ابن صباغ مالکى» در «فصول المهمه» صفحه 27. «جلال الدین سیوطى در الدر المنثور»، جلد 2، صفحه 298. «قاضى شوکانى» در «فتح القدیر» جلد سوم، صفحه 57. «شهاب الدین آلوسى شافعى» در «روح المعانى» جلد ششم، صفحه 172. «شیخ سلیمان قندوزى حنفى» در «ینابیع الموده» صفحه 120. «بدرالدین حنفى» در «عمدة القارى فى شرح صحیح البخارى» جلد هشتم، صفحه 584. «شیخ محمد عبده مصرى» در «تفسیر المنار» جلد ششم، صفحه 463. «حافظ ابن مردویه» (متوفى 418 ه ق) (بنا به نقل سیوطى در الدر المنثور) و جمع کثیرى دیگر.البته نباید فراموش کرد که بعضى از دانشمندان فوق در عین اینکه روایت و شأن نزول را نقل کرده‏اند به دلائلى به سادگى از کنار آن گذشته، یا به نقد آن پرداخته‏اند.(1)

                              اعترافى جالب از فخر رازى‏

فخر رازى، مفسّر معروف و زبر دست اهل سنّت، مى‏گوید:قال اصحاب الآثار انّه لمّا نزلت هذه الایة على النّبى صلى الله علیه و آله لم یعمر بعد نزولها الّا احداً و ثمانین یوماً او اثنین و ثمانین یوماً و لم یحصل فى الشّریعة بعدها زیادة ولا نسخ ولا تبدیل البتّة.ترجمه : مورّخان و محدّثان اتّفاق نظر دارند که پیامبر اسلام صلى الله علیه و آله پس از نزول این آیه شریفه بیش از 81 یا 82 روز عمر نکرد (حتّى سه ماه هم طول نکشید) و در این مدّت (کمتر از سه ماه) چیزى بر احکام اسلام افزوده نشد و چیزى از احکام نیز نسخ (و کاسته) نشد (2) و قانونگذارى پایان یافت. (3) طبق گفته فخر رازى آیه شریفه فوق هشتاد و یک، یا هشتاد و دو روز، قبل از رحلت اسفبار پیامبر رحمت صلى الله علیه و آله نازل شده است. با توجّه به این سخن مى‏توان محاسبه مى‏کرد که روز نزول آیه شریفه فوق چه زمانى بوده است. براى روشن شدن این مطلب لازم است تاریخ رحلت آن حضرت را بدانیم، اهل سنّت معتقدند که پیامبر اسلام صلى الله علیه و آله در روز دوازدهم ربیع الاوّل به دنیا آمده است و اتّفاقاً در روز دوازدهم ربیع الاوّل نیز رحلت فرمودند.البتّه این نظریّه در بین علماء شیعه نیز طرفدارانى دارد، از جمله مرحوم کلینى معتقد است که تاریخ وفات پیامبر صلى الله علیه و آله در روز دوازدهم ربیع الاوّل بوده است (4) هر چند تاریخ ولادت حضرت، طبق مشهور بین شیعه هفدهم ربیع الاوّل مى‏باشد.

بنابراین باید هشتاد و یک روز، یا هشتاد و دو روز از دوازدهم ربیع الاوّل به عقب برگردیم. و با توجّه به این که سه ماه پشت سر هم سى روز نمى‏شود، همان‏گونه که بیست و نه روز هم نمى‏شود، باید دو ماه را سى روز و یک ماه را بیست و نه روز، یا دو ماه را بیست و نه روز و یک ماه را سى روز در نظر بگیریم.اگر دو ماه صفر و محرّم را بیست و نه روز در نظر بگیریم، جمعاً 58 روز مى‏شود که به اضافه دوازده روز ماه ربیع الاوّل هفتاد روز مى‏گردد و با توجّه به این که باید ماه ذى الحجّه را سى روز در نظر بگیریم دوازده روز دیگر به عقب بر مى‏گردیم تا هشتاد و دور روز شود، با کسر دوازده روز از ماه ذى الحجه به هجدهم این ماه که روز عید غدیر است مى‏رسیم. بنابراین طبق این محاسبه، که موافق نظریّه علما اهل سنّت است، آیه شریفه فوق مربوط به غدیر مى‏شود، نه روز عرفه!اگر معیار را هشتاد و یک روز هم قرار دهیم مصادف با روز پس از عید غدیر مى‏شود. و از روز عرفه فاصله زیادى دارد و هیچ هماهنگى با آن ندارد.و اگر دو ماه صفر و محرم را سى روز در نظر بگیریم و ماه ذى الحجه را بیست و نه روز، طبق هشتاد و دو روز، نوزدهم ذى الحجة و طبق هشتاد و یک روز، بیستم ذى الحجة زمان نزول آیه مى‏شود، یعنى آیه شریفه یک یا دو روز پس از واقعه غدیر و جانشینى امیر مؤمنان علیه السلام نازل گشته و ناظر به آن حادثه مهمّ تاریخى است و هیچ ارتباطى با روز عرفه نخواهد داشت!نتیجه این که، قرائن مختلفى وجود دارد که آیه شریفه در ارتباط با ولایت و خلافت حضرت امیر المؤمنین، على علیه السلام نازل گشته است. (5)ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

1. یکصد و هشتاد پرسش و پاسخ- آیة الله مکارم مد ظله العالی -ص : 280 . 

نوشته شده در پنج شنبه 89/9/4ساعت 7:5 صبح توسط <رهگذر> نظرات ( ) |