بسم الله الرحمن الرحیم

                             

5. نهی (بر وزن شما):

أَ فَلَمْ یَهْدِ لَهُمْ کَمْ أَهْلَکْنا قَبْلَهُمْ مِنَ الْقُرُونِ یَمْشُونَ فِی مَساکِنِهِمْ إِنَّ فِی ذلِکَ لَا یاتٍ لِاولِی النُّهى‏*آیا براى هدایت آنان کافى نیست که بسیارى از نسل‏هاى پیشین را هلاک نمودیم، و اینها در مسکن‏هاى (ویران شده) آنان راه مى‏روند؟! مسلماً در این امر، نشانه‏هاى روشنى براى خردمندان است.(طه 128). «نُهى‏» جمع «نُهْیَه» (بر وزن لقمه) در اصل، از ماده «نهى» (نقطه مقابل امر) گرفته شده و به معنى عقل و دانشى است که انسان را از زشتى‏ها نهى مى‏کند.(تفسیر نمونه- ج‏13 - ص 243) در تفسیر «أُولِى النَّهى‏» در حدیثى که در «اصول کافى» از پیامبر صلى الله علیه و آله‏نقل شده چنین‏آمده است : إِنَّ خِیارَکُمْ أُولُو النُّهَى، قِیلَ یا رَسُولَ اللَّهِ وَ مَنْ أُولُو النُّهَى؟

 

قالَ: هُمْ أُولُو الْا خْلاقِ الْحَسَنَةِ وَ الْا حْلامِ الرَّزِینَةِ وَ صِلَةِ الْا رْحامِ وَ الْبَرَرَةِ بِالْا مَّهاتِ وَ الْا باءِ وَ الْمُتَعاهِدِینَ لِلْفُقَراءِ وَ الْجِیرانِ وَ الْیَتامَى وَ یُطْعِمُونَ الطَّعامَ وَ یُفْشُونَ السَّلامَ فِی الْعالَمِ وَ یُصَلُّونَ وَ النَّاسُ نِیامٌ غافِلُونَ:

 «بهترین شما اولوا النهى (صاحبان اندیشه‏هاى مسئول) است، از پیامبر صلى الله علیه و آله پرسیدند: اولوا النهى کیانند؟فرمود: آنها که داراى اخلاق حسنه و عقل‏هاى پر وزن هستند، داراى صله رحم، و نیکى به مادران و پدران، رسیدگى کننده به فقیران، همسایگان نیازمند و یتیمان، آنها که گرسنگان را سیر مى‏کنند، صلح در جهان مى‏گسترانند، همانها که نماز مى‏خوانند در حالى که مردم در خوابند و غافل».(« اصول کافى»، جلد دوم، باب« المؤمن و علاماته و صفاته»، صفحه 240، حدیث 32. )

6. صدر:

سینه، که عضوى است از بدن، این واژه‏بعدا به طور استعاره براى پیش و جلوى هر چیزى بکار رفته است، مثل: صدر المجلس: جلوى مجلس (که در فارسى بالاى مجلس را صدر مجلس- مى گویند).

فَمَنْ یُرِدِ اللَّهُ أَنْ یَهْدِیَهُ یَشْرَحْ صَدْرَهُ لِلإِسْلامِ وَ مَنْ یُرِدْ أَنْ یُضِلَّهُ یَجْعَلْ صَدْرَهُ ضَیِّقاً حَرَجاً کَأَنَّما یَصَّعَّدُ فِی السَّماءِ کَذلِکَ یَجْعَلُ اللَّهُ الرِّجْسَ عَلَى الَّذینَ لا یُؤْمِنُون* آن کس را که خدا بخواهد هدایت کند، سینه‏اش را براى (پذیرش) اسلام، گشاده مى‏سازد؛ و آن کس را که (به خاطر اعمال خلافش) بخواهد گمراه سازد، سینه‏اش را آن چنان تنگ مى‏کند که گویا مى‏خواهد به آسمان بالا برود؛ این گونه خداوند پلیدى را بر افرادى که ایمان نمى‏آورند قرار مى‏دهد!(انعام 125)منظور از «صدر» (سینه) در اینجا روح و فکر است و این کنایه در بسیارى از موارد به کار مى‏رود.

و منظور از «شرح» (گشاده ساختن) همان وسعت روح، بلندى فکر و گسترش افق عقل آدمى است؛ زیرا پذیرا شدن حق، احتیاج به گذشت‏هاى فراوانى از منافع شخصى دارد که جز صاحبان ارواح وسیع و افکار بلند آمادگى براى آن نخواهند داشت. (   تفسیر نمونه، ج‏5، ص: 536).

7. روح: 

در اصل به معنی تنفس است و از آنجا که رابطه نزدیکی میان تنفس و بقاء حیات وجود دارد روح به معنی جان و مرکز عقل و فهم انسان نیز اطلاق شده است. (پیام قرآن،ج1،ص147)فَإِذا سَوَّیْتُهُ وَ نَفَخْتُ فیهِ مِنْ رُوحی‏ فَقَعُوا لَهُ ساجِدین*هنگامى که کار آن را به پایان رساندم، و در او از روح خود (یک روح شایسته و بزرگ) دمیدم، همگى براى او سجده کنید!»(حجر 29) **لازم به ذکر است در اینجا اضافه و نسبت دادن روح به خداوند اضافه تشریفی است مانند اضافه بیت به الله در بیت الله و کلمه ناقه در ناقة الله**

8. نفس:

 به معنی روح است که مرکز ادراکات انسان است .وَ نَفْسٍ وَ ما سَوَّاها*و قسم به جان آدمى و آن کس که آن را (آفریده و) منظّم ساخته( الشمس 7). مراحل روح در قرآن عبارت است از:الف- نفس امّاره:روح سرکش که انسان را به کارهای زشت ترغیب می کند.وَ ما أُبَرِّئُ نَفْسی‏ إِنَّ النَّفْسَ لَأَمَّارَةٌ بِالسُّوءِ إِلاَّ ما رَحِمَ رَبِّیإِنَّ رَبِّی غَفُورٌ رَحیم*من هرگز خودم را تبرئه نمى‏کنم، که نفس (سرکش) بسیار به بدیها امر مى‏کند؛ مگر آنچه را پروردگارم رحم کند! پروردگارم آمرزنده و مهربان است.»( یوسف  53)  ب- نفس لوّامه :که بعد از آلودگی به گناه پشیمان شده و انسان را سرزنش می کند که در فارسی به آن وجدان می گوییم.وَ لا أُقْسِمُ بِالنَّفْسِ اللَّوَّامَة*و سوگند به (نفس لوّامه و) وجدان بیدار و ملامتگر (که رستاخیز حقّ است)!  (قیامت 2) ج- نفس مطمئنّه :همان روحی که کاملاً بر شهوات مسلط است و به مرحله اطمینان و آرامش رسیده است.یا أَیَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّة*تو اى روح آرام‏یافته!(فجر  27)      

 

نوشته شده در شنبه 90/3/14ساعت 6:3 عصر توسط <رهگذر> نظرات ( ) |