مائــده الهی
بسم الله الرحمن الرحیم «حَبْط» در اصل به گفته «راغب» در «مفردات» به معنى این است: چهارپائى آن قدر بخورد که شکمش باد کند و چون این حالت سبب فساد غذا و بى اثر بودن آن مىگردد، این واژه به معنى باطل و بىخاصیت شدن، به کار مىرود، لذا «معجم مقائیس اللغة» معنى آن را «بطلان» ذکر کرده است و به همین دلیل، در آیه 16 سوره «هود» همردیف باطل ذکر شده، مىفرماید: أُولئِکَ الَّذینَ لَیْسَ لَهُمْ فِی الآْخِرَةِ إِلَّا النَّارُ وَ حَبِطَ ما صَنَعُوا فیها وَ باطِلٌ ما کانُوا یَعْمَلُون: «دنیاپرستان کسانى هستند که در آخرت جز آتش بهرهاى ندارند و آنچه را در دنیا انجام دادهاند بر باد مىرود و اعمالشان باطل مىشود». «حبط و نابودی اعمال اختصاص به کفار ندارد و ممکن است اعمال نیک مسلمانان نیز دچار حبط شود. ممکن است یک مسلمان، برای خدا به نیازمندی صدقه بدهد و صدقه او قبول شود؛ ولی بعد آن را با منّت گذاشتن یا نوعی آزار روحی نابود و تباه گرداند» (1)
فَمَنْ یَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّةٍ خَیْراً یَرَهُ *وَ مَنْ یَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّةٍ شَرًّا یَرَهُ * پس هر کس هم وزن ذرّهاى کار خیر انجام دهد آن را مىبیند! و هر کس هم وزن ذرّهاى کار بد کرده آن را مىبیند! (زلزله 7-8) این معنى چگونه با آیات «احباط» می سازد؟ در جواب می توان گفت: دو اصل آیات فوق که انسان هر ذرهاى از کار نیک و بد را مىبیند، به صورت یک قانون کلى است، و مىدانیم هر قانونى ممکن است استثناهائى داشته باشد، آیات «عفو»، «توبه»، «احباط» و «تکفیر» در حقیقت به منزله استثناء از این قانون کلى است. پاسخ دیگر این که: در مورد «احباط» و «تکفیر» در حقیقت موازنه و کسر و انکسارى رخ مىدهد، و درست مانند «مطالبات» و «بدهىها» است، که از یکدیگر کسر مىشود، هنگامى که انسان نتیجه این موازنه را مىبیند در حقیقت تمام اعمال نیک و بد خود را دیده است. در اینجا جواب دیگرى گفتهاند، و آن این که: افراد کافر، نتیجه اعمال خوب خود را در این دنیا مىبینند، همان گونه که افراد مؤمن، کیفر اعمال بد خود را در این جهان مىبینند.ولى ظاهر این است: آیات مورد بحث مربوط به قیامت است نه دنیا، به علاوه، این کلیت ندارد که: هر مؤمن و کافرى نتیجه اعمالش را در دنیا ببیند.(2)
همانطور که در این آیه کریمه آمده است: "یا اَیُّها الذَّینَ آمَنوا لاتُبطِلوا صَدَقاتِکُمْ بِالْمنِّ وَالاَذی"(بقره-264) ای مؤمنان، صدقههای خود را با منت نهادن و آزار رساندن، باطل نکنید.و اما اینکه در سوره ی زلزال قرآن می فرماید:
| Design By : Pichak |
